وقتی گلوتن پنهانی روده‌تو زخمی می‌کنه | غذایی که کمک به ترمیم می‌کنه
هر چیزی می‌خورم، بعدش دل‌درد، نفخ، اسهال… ولی آزمایش‌هام گفتن فقط باید گلوتن نخورم! پس چرا با جود نخوردن گلوتن، هنوزم حالم بده؟”
این جمله رو خیلی از بیمارانی که سلیاک دارن، بارها گفتن. واقعیت اینه که حذف گلوتن، فقط اول راهه. راه ترمیم روده‌های آسیب‌دیده، یه مسیر تغذیه‌ای دقیق‌تر می‌خواد
بیماری سلیاک چی میگه؟
بیماری سلیاک یک واکنش خودایمنی به گلوتنه که باعث تخریب پرزهای روده باریک توسط سیستم ایمنی بدن می‌شه. حذف گلوتن باعث توقف تخریب می‌شه، اما بازسازی روده زمان‌بره و گاهی هم کند یا ناقص انجام می‌شه. علتش؟ میتونه کمبود مواد مغذی، انتخاب‌های غذایی اشتباه باشه
بدن چی میگه؟
وقتی روده آسیب می‌بینه، جذب مواد مغذی مختل می‌شه. معمولاً:
آهن، کلسیم، ویتامین D، ویتامین B12، زینک و اسیدفولیک کاهش پیدا می‌کنن.
این کمبودها خودشون باعث خستگی، پوکی استخوان، کم‌خونی و ضعف ایمنی می‌شن.
حتی با رژیم بدون گلوتن، اگر ترمیم روده به‌درستی انجام نشه، بدن نمی‌تونه به حالت نرمال برگرده
تغذیه به کمک بدن میاد...
برای بازسازی روده، فقط “حذف گلوتن” کافی نیست. نیاز به یک رژیم ترمیمی داریم:
الف) تمرکز بر غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان(ضدالتهاب روده):
کمک به کاهش التهاب روده، کمک به ترمیم پرزهای روده و بهبود عملکرد ایمنی
منابع: زغال‌اخته، چای سبز، سبزیجات برگ‌دار(ریحان، ترخون، شاهی)، چغندر پخته
زردچوبه (در غذاهایی مثل عدس‌پلو یا خورش مرغ)
چای سبز یا دم‌نوش گل‌گاوزبان
انار، آلو، زرشک (در حد متعادل و بدون افزودنی)
ب) افزایش پروتئین با کیفیت بالا:
برای بازسازی بافتی ضروریه
منابع: تخم‌مرغ، ماهی، مرغ، لبنیات بدون گلوتن
پ) مصرف فیبر محلول (در مرحله‌ای که التهاب حاد نیست یا بعد التهاب):
کمک به رشد باکتری‌های مفید، حرکات روده، تقویت لایه محافظ مخاط روده
منابع: سیب رنده‌شده (با پوست، ولی به خوبی شسته‌شده)
هویج بخارپز
به پخته یا آب‌پز (خیلی خوب برای آرام‌کردن روده)
تخم شربتی (خیس‌خورده در آب یا دم‌نوش)
بلغور جو بدون گلوتن (در سوپ)
چن تا مثال
وعده: صبحانه محبوب ولی اشتباه
نون بربری + پنیر لیقوان + چای شیرین
چرا این ترکیب برای بیمار سلیاک مناسب نیست؟
نون بربری:
از آرد گندم تهیه می‌شه ← حاوی گلوتن ← برای سلیاک به شدت آسیب‌زاست (حتی چند گرمش میتونه به پرزهای روده آسیب بزنه).
پنیر لیقوان:
از نظر تغذیه‌ای خوبه (پروتئین و کلسیم داره)، اما اگه خیلی شور باشه، باعث تحریک دستگاه گوارش می‌شه.
بعضی پنیرهای سنتی ممکنه آلودگی‌های میکروبی داشته باشن که برای روده‌ی آسیب‌دیده خوب نیست.
چای شیرین:
قند ساده میتونه التهاب رو افزایش بده و جذب بعضی مواد مغذی رو کاهش بده.
جایگزین ترمیمی پیشنهادی:
نان برنجی خانگی (بدون گلوتن) + تخم‌مرغ آب‌پز + چای سبز کم‌رنگ یا دم‌نوش نعناع
چرا این ترکیب بهتره؟
نان برنجی خانگی: بدون گلوتن، سبک، قابل هضم، بدون افزودنی یا نگهدارنده مضر
تخم‌مرغ: منبع پروتئین باکیفیت، کمک به بازسازی سلول‌های روده
چای سبز یا دم‌نوش نعناع: خاصیت ضدالتهاب، کاهش نفخ و کمک به هضم
ناهار رایج ولی آسیب‌زننده:
زرشک‌پلو با مرغ + سالاد شیرازی + نوشابه
چرا اشتباهه؟
برنج سفید ساده بدون فیبر: جذب سریع قند، کمکی به ترمیم روده نمی‌کنه (مگر اینکه با چیز دیگه ترکیب بشه).
مرغ سرخ‌شده یا با پوست: چربی اضافه میتونه باعث کندی هضم یا نفخ شه.
سالاد شیرازی (با آب‌لیمو یا سرکه زیاد): برای روده‌ی تحریک‌پذیر ممکنه مشکل‌ساز باشه.
نوشابه: قند بالا + کربنات = التهاب بیشتر، جذب مواد مغذی پایین‌تر.
جایگزین پیشنهادی ترمیمی برای ناهار:
عدس‌پلو با برنج قهوه‌ای یا مخلوط برنج-کینوا + مرغ پخته با زردچوبه و دارچین + ماست خانگی پروبیوتیک
عدس: فیبر محلول + آهن + پروتئین گیاهی
برنج قهوه‌ای یا ترکیب با کینوا: فیبر بالا، با شاخص گلیسمی پایین‌تر
مرغ بخارپز با ادویه‌های: ضد التهاب
ماست پروبیوتیک: بازسازی فلور روده
شام رایج ولی نامناسب:
کتلت سیب‌زمینی + نان سنگک + نوشیدنی صنعتی میوه‌ای
چرا اشتباهه؟
کتلت سرخ‌شده: چربی زیاد + هضم سنگین
نان سنگک: حاوی گلوتن (آرد گندم)
نوشیدنی صنعتی: شکر بالا، رنگ‌های مصنوعی، فاقد ارزش غذایی
شام پیشنهادی ترمیمی:
سوپ سبزیجات و جو بدون گلوتن + تخم‌مرغ عسلی یا نیمرو بخارپز + دم‌نوش رازیانه
سوپ: ترکیب سیب‌زمینی، هویج، کدو، جعفری، کمی روغن زیتون (ملایم و مغذی)
تخم‌مرغ: پروتئین کامل، کمک به ترمیم سلولی
دم‌نوش رازیانه: کمک به کاهش نفخ و التهاب گوارشی
فهرست تغذیه‌ایی پیشنهادی
غذاهایی که به ترمیم روده کمک می‌کنن:
ماست پروبیوتیک بدون گلوتن
سبزیجات پخته (مثل کدو، هویج، اسفناج)
گوشت سفید، تخم‌مرغ، ماهی
روغن زیتون و آووکادو
مکمل زینک (در صورت نیاز)
غذاهایی که باید حذف بشن:
گلوتن پنهان (سوس، سس‌ها، محصولات فرآوری‌شده)
غذاهای سرخ‌شده، پرچرب، یا حاوی قند بالا
سخن آخر
اگه حس می‌کنی با وجود رعایت رژیم بدون گلوتن، هنوز بدنت باهات همکاری نمی‌کنه، وقتشه نگاهی عمیق‌تر به تغذیه‌ات بندازی. بازسازی روده با انتخاب‌های درست ممکنه. گاهی فقط با یه تغییر کوچیک، نتیجه بزرگی می‌گیری. قدرت توی بشقابته!
